پخش زنده
امروز: -
اتحادیه عرب از اهداف تا اقدامات
اتحادیه عرب یکشنبه آینده به درخواست عربستان سعودی نشستی فوق العاده درباره آنچه مداخلات ایران ادعا شده، برگزار خواهد کرد آن هم در حالیکه بسیاری از کشورهای عضو این اتحادیه ادعاهای ریاض را رد می کنند.
منابع دیپلماتیک در دو روز گذشته اعلام کردند، عربستان سعودی خواستار نشست فوق العاده وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب برای بررسی آنچه را مداخلات و نقض شکنی های ایران ادعا کرده خواستار شده است.
دبیرخانه اتحادیه عرب یادداشتی را بین کشورهای عضو توزیع و در آن تأکید کرده که این نشست، یکشنبه هفته آینده در قاهره، پایتخت مصر و برای بررسی دخالت های ایران در کشورهای عربی، تشکیل خواهد شد.
قبل از هر چیز اگر نگاهی گذرا به اهداف تاسیس این اتحادیه بیندازیم می بینیم که آزادی از سلطه بیگانگان و تحقق وحدت عربی- اسلامی از مهمترین اهداف تشکیل اتحادیه عرب بودند که پس از اخراج نیروهای فرانسوی از سوریه و تشکیل رژیم اسرائیل ، تاسیس این اتحادیه را در جهت اتحاد بیشترکشورهای عربی در مقابل این رژیم ضروری کرده بود ولی گویا امروز به دنبال اهداف دیگری است و پس از گذشت زمان وابسته بودن خود را به رژیم های زورگوی و زرمدار منطقه هر روز بیشتر از دیروز آشکار کرد.
اتحادیه عرب با نام کامل اتحادیه کشورهای عربی و به زبان عربی: جامعه الدول العربیه یک سازمان بین‌المللی منطقه‌ای و شامل کشورهای عمدتاً عربی ِجنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است. این اتحادیه در ۲۲ مارس ۱۹۴۵ با ۶ عضو مؤسس مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، و اردن بنیان نهاده شد و یمن نیز چند روز بعد در ۵ مه ۱۹۴۵ به آن پیوست.
این اتحادیه ۲۲ عضو اصلی و ۴ عضو ناظر داشت ولی عضویت سوریه از نوامبر ۲۰۱۱ به حالت تعلیق درآمد. در حال حاضر اتحادیه عرب تمام کشورهای عرب ( 21 کشور از آسیا و آفریقا و سازمان آزادی بخش فلسطین) را دربرمی گیرد که عبارتند از: مصر ، عراق ، یمن، لیبی ، مغرب ، تونس ، امارت ، بحرین ، قطر ، عربستان ، الجزایر ، لبنان ، موریتانی ، اردن ، جیبوتی، کومور ، اریتره ، سومالی ، سودان ، عمان و فلسطین .
-پیشینه تاریخی تشکیل اتحادیه عرب
از همان ابتدا در سال 1930 «نوری سعید» که از سیاستمداران برجسته عراقی نزدیک به انگلستان و نخست وزیر عراق بود ایده اتحاد کشورهای عربی را مطرح کرد، «عبدالعزیز ابن سعود» پادشاه و بنیانگذار کشور عربستان سعودی و نزدیک به انگلستان به صورت رقیبی جدی در مقابل او عرض اندام کرد؛ حمایت انگلیس از ناسیونالیسم عربی، به اندیشه مزبور قوت بخشید وسپس مصر نیز به عنوان رقبای عراق و عربستان وارد جنبش سیاسی اعراب برای وحدت شد. در واقع تشکیل اتحادیه عرب را می توان زاییده تجدید ناسیونالیسم ملت های عربی از یک سو و تایید دولت انگلستان در سال 1941 به وسیله «آنتونی ایدن»، وزیر خارجه وقت انگلیس از سوی دیگر تلقی کرد، به عبارت دیگر در فاصله دو جنگ جهانی، جنبش های آزادی بخشی در جهان عرب شکل گرفتند که در مرحله اول خواهان استقلال کشورهای عربی و در مرحله دوم خواستار وحدت و تشکیل حکومت واحد عربی بودند، به همین دلیل انگلیس در فوریه 1943 موافقت ضمنی خود را با تشکیل چنین اتحادیه ای اعلام کرد و سرانجام در نشست اسکندریه در مصر با امضای موافقتنامه اسکندریه اتحادیه عرب شکل گرفت.
-اهداف شکل گیری و عملکرد اتحادیه عرب
آزادی از سلطه بیگانگان و تحقق وحدت عربی مهمترین اهداف تشکیل اتحادیه عرب عنوان شده اند و مخصوصا پس از اخراج نیروهای فرانسوی از سوریه و تشکیل رژیم اسرائیل در منطقه عامل دیگری نیز بر لزوم همکاری کشورهای عربی افزوده شد.از بررسی عملکرد این اتحادیه آشکار می شود، اتحادیه عرب با جود آرمان های یاد شده، در عمل چندان موفق نبوده است چون تا به حال نه تنها نتوانسته است به وحدت دولت های عربی کمکی کند، بلکه در برخی موارد مانع وحدت بین آنها نیز شده که در این باره می توان به اتحاد کشورهای مصر، سوریه، لیبی و یمن اشاره کرد.
اختلاف های شدید موجود بین رژیم های حاکم بر اعضای اتحادیه و اهداف و منافع متضادشان در امور داخلی و سیاست خارجی، اتحادیه عرب را به سازمانی ناتوان و ضعیف تبدیل کرده است.آرمان های سیاسی اتحادیه عرباتحادیه عرب با این هدف شکل گرفت تا از منافع کشورهای عربی دفاع کند، اما پیش از هر چیز باید تاکید کرد، اتحادیه عرب برای تحقق این هدف طرح سیاسی خاصی داشته که در «مقابله» و «ستیز» خلاصه می شود، اما این طرح از ابتدا موفقیتی درپی نداشته و نتوانسته به اعراب مقابل اسرائیل که در 1948 اعلام وجود کرده، کمکی کند و طرح دفاع مشترک اعضاء نیز که در 1950به تصویب رسید مثمر ثمر واقع نشد. چنانچه در قبال وقایع سال های 1956 (بحران سوئز)، جنگ 1967 و 1973 اعراب و اسرائیل نیز چندان راهگشا نبود و کاری از پیش نبرد. از لحاظ نظامی نیز اقدامات اتحادیه بسیار ناامید کننده بوده است.
-موانع همگرایی در اتحادیه عرب
موانعی در میان اعضاء ، مانع تحکیم و تقویت این همگرایی در میان اعضای اتحادیه شده که مهمترین آن وجود رژیم های دیکتاتوری چون عربستان سعودی است، رژیمی که حتی قادر به درک مناسب منافع ملی خود نیست، چه رسد به این که قادر به گذار از مصالح ملی به سوی تصمیمات و منافع مشترک منطقه ای باشد. این درحالی است که باید به این نکته نیز اشاره داشت که جغرافیای سیاسی جهان عرب از ساختار ناهمگونی برخوردار و در بسیاری از کشورهای آن هنوز حکومت مردمی شکل نگرفته و همین موضوع در کنار بیداری اسلامی موجب آغاز و شکل گیری موجی از انقلاب ها در منطقه شد.
در این میان اتحادیه عرب به جای اتخاذ موضعی قاطع و واحد در قبال این انقلاب ها و حمایت از حرکت ها و جنبش های مردمی به اعتراف بسیاری از صاحبنظران بین المللی به ابزار دست آمریکا و رژیم صهیونیستی تبدیل شده است.
-ارتباط با آمریکا و رژیم صهیونیستی
اتحادیه عرب سازمانی فلج و وابسته به رژیم صهیونیستی و غرب و آمریکا است که رژیم آل سعود کاملا بر آن مسلط است؛ اقدامات شتابزده اتحادیه عرب در زمان حمله ناتو به لیبی نشان داد که اتحادیه عرب در زمان حمله به لیبی به ابزاری مطیع در دست ناتو تبدیل شده و با واگذار کردن پرونده لیبی به شورای امنیت خود را مسخره خاص و عام کرده است، چه اگر غیر از این بود، حتما اقدامی در قبال ملت بحرین انجام می داد.چرا درحالی که قرار بود، اتحادیه عرب نشست دوره ای خود را در ماه مارس گذشته در عراق برگزار کند، عربستان و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با برگزاری این نشست در بغداد مخالفت کردند و فرصت رسیدگی به اوضاع حقوق بشر در بحرین را از بین بردند چرا که دولت عراق قصد داشت موضوع مظلومیت ملت بحرین را در نشست مطرح کند.
-اتحادیه عرب و توطئه چینی علیه ملت های عربی
عربستان سعودی علیه ملت های عرب توطئه چینی می کند و واضح ترین دلیل این مدعا حمله نظامی به یمن و توطئه در بحرین و سوریه و عراق و در آخرین اقدام به گروگان گرفتن نخست وزیر لبنان سعد حریری برای شعله ور کردن هر چه بیشتر آتش جنگ در منطقه و متهم کردن حزب الله و ایران هراسی است و قرار است به درخواست ریاض اتحادیه هفته آینده نشست فوق العاده خود را با همین نیات شوم علیه ایران در قاهره برگزار کند هر چند که این دعوت با موضع گیری بعضی از کشورهای عربی مثل عراق و مصر و مغرب در حمایت از لبنان و سیاستهای صحیح جمهوری اسلامی از همان ابتدا با شکست مواجه شده است.
اتحادیه عرب در گذشته و حال با صدور بیانیه هایی در حمایت از رژیم آل خلیفه و توجیه اقدامات این رژیم برای حفظ امنیت خاندان حاکم بر این کشور است آن هم درحالی که سازمان های بین المللی همانند اتحادیه اروپا، کمیساریای عالی حقوق بشر و دیگر سازمان های بین المللی موارد نقض حقوق بشر در این کشور را بررسی کرده اند و از سوی دیگر در حالی که عربستان به کودک کشی در یمن متهم شده ولی تا کنون اتحادیه عرب در نشستهای خود به هیچ وجه اشاره ای به این جنایات نکرده است.
همانطوری که این سیاست به شکلی آشکار و عیان در قبال انقلاب یمن نیز در پیش گرفته شده و تاکنون درقبال تجاوز وحملات وحشیانه عربستان در این کشور واکنش نشان نداده است و حتی با فشار سعودی ها با درخواست تعلیق عضویت سوریه در این اتحادیه موافقت و هم چنین نیروی مقاومت مردمی حزب الله لبنان را بی شرمانه یک گروه تروریستی اعلام کرد. آنچه که از مطالعه اهداف شکل گیری وچگونگی عملکرد اتحادیه کشورهای عربی از ابتدا تا کنون در مواجهه با حوادث منطقه نشان داده واضح و عیان است که سیاست های در پیش گرفته شده توسط اتحادیه عرب بیش از هرچیز به جای این که از جوشش های مردمی حمایت کند، در راستای مقابله با ملت های عربی و تفرقه آمیز بوده و وابسته به رژیم سعودی و صهیونیستی و آمریکا است.
--------------------------------
امین نجار
نظر شما